Lab hay còn gọi là phòng thí nghiệm là cái tên quen thuộc với các bạn sinh viên hay nghiên cứu sinh. Phòng thí nghiệm là cơ sở vật chất không thể thiếu đối với các trung tâm, viện nghiên cứu và các công ty sản xuất thiết bị y tế, sản xuất thực phẩm dược phẩm… Vậy khi thi công cần lưu ý những gì để đáp ứng những tiêu chuẩn thiết kế phòng thí nghiệm sử dụng an toàn và hiệu quả? Tham khảo bài viết dưới đây của Isfh để có những thông tin quan trọng về vấn đề này nhé !
Yêu cầu chung khi thiết kế phòng thí nghiệm
Phòng thí nghiệm là một môi trường phòng sạch phải đáp ứng hoàn hảo các tiêu chuẩn GMP rất khắc khe bao gồm nhiều hạng mục (tham khảo thêm tại GMP Groups), vì vậy các nhà thiết kế phòng sạch có nhiều thuận lợi trong quá trình thiết kế.
- Các yêu cầu thiết kế tuân theo các tiêu chuẩn thiết kế phòng thí nghiệm quốc gia và khu vực và các tiêu chuẩn an toàn.
- Mọi thay đổi đối với bản vẽ thiết kế phải được sự cho phép và chấp thuận của người có chuyên môn.
- Khi xây dựng phòng thí nghiệm cần có phương án đảm bảo an toàn cho môi trường sống xung quanh như khu văn phòng, khu dân cư, v.v.
- Cần có kế hoạch ngăn ngừa các mối nguy sinh học, hóa học và phóng xạ. Có lối thoát hiểm và hành lang thông thoáng cho việc đi lại, vận chuyển thiết bị.
- Theo tiêu chuẩn thiết kế phòng thí nghiệm đã quy định, quy mô của phòng thí nghiệm cần được đảm bảo đáp ứng tối đa số lượng nhân viên trong phòng.
- Phòng thí nghiệm cần không gian giữa các thiết bị để làm việc an toàn và dễ dàng trong khi vệ sinh và bảo trì máy móc.
- Phòng có thể được chia thành khu vực lấy mẫu, khu vực làm việc, khu vực làm sạch, khu vực lưu trữ mẫu, vv …
Tiêu chuẩn, điều kiện để thiết kế thi công phòng thí nghiệm
Ánh sáng
Ánh sáng sẽ luôn là yếu tố quan trọng trong bất kỳ môi trường nào, và đặc biệt là trong môi trường làm việc cần những tính chất đặc thù, quan trọng thì ánh sáng càng được quan tâm khắt khe hơn.
Tiêu chuẩn thiết kế phòng thí nghiệm quy định rằng các phòng có thể được chiếu sáng bằng ánh sáng tự nhiên hoặc nhân tạo. Ánh sáng tốt trong môi trường làm việc sẽ giúp nhân viên thao tác tỉ mỉ, an toàn và hiệu quả hơn, giảm lãng phí không cần thiết. Thiết kế ánh sáng cũng yêu cầu không quá sáng hoặc quá tối.
Yêu cầu nhiệt độ
Điều chỉnh nhiệt độ phòng ở mức thích hợp theo chức năng và mục đích của phòng thí nghiệm. Đối với các thiết bị có thể tạo ra nhiệt hoặc lạnh, nó nên được đặt ở khu vực tách biệt với khu vực làm việc chung. Một số thiết bị bảo hộ chuyên dụng như găng tay chống nóng… sẽ giúp an toàn cho người lao động khi làm việc trong môi trường khắc nghiệt.
Hệ thống thông gió
Thông gió là một yếu tố quan trọng trong phòng sạch và phòng thí nghiệm. Hệ thống cần được lắp đặt phù hợp theo từng phòng thí nghiệm và đặc biệt phải thi công phòng sạch chuẩn GMP để tạo ra một môi trường làm việc tối ưu.
Các phòng thí nghiệm thường sử dụng nhiều hóa chất có thể tỏa ra khói khó chịu hoặc mùi độc tố. Do đó, nơi làm việc cần có hệ thống thông gió cục bộ (ví dụ như máy hút mùi tầng). Tốc độ lưu thông không khí cũng là một yếu tố cần xem xét, và yếu tố này thường xuyên được theo dõi để đảm bảo rằng các khí độc hại hoặc các chất gây ô nhiễm tiềm ẩn không lây lan sang các môi trường khác.
Tiếng ồn
Theo tiêu chuẩn thiết kế phòng thí nghiệm, các thiết bị cơ khí và vị trí đặt máy cần được lựa chọn để giảm thiểu sự cộng hưởng của tiếng ồn. Phải thực hiện các hành động để loại bỏ hoặc giảm tiếng ồn để tránh tiếng ồn quá mức ảnh hưởng đến hiệu quả nơi làm việc.
Về yếu tố khoa học, lao động
Máy móc thiết bị trong phòng thí nghiệm phải được thiết kế và bố trí phù hợp với quá trình vận hành. Hạn chế rủi ro và sai sót có thể ảnh hưởng đến sự an toàn của người lao động và chất lượng sản phẩm.
Bố trí làm việc với những mầm bệnh có thể xuất hiện
Tiêu chuẩn thiết kế phòng thí nghiệm áp dụng cho tất cả các phòng thí nghiệm xử lý các tác nhân sinh học. Các tác nhân vi sinh vật có khả năng lây lan và gây nguy hiểm đến an toàn cá nhân và môi trường cần được thiết kế tại chỗ. Đặc biệt đối với các vi sinh vật thuộc nhóm nguy cơ III trở lên, cần phải có mức độ bảo vệ cao hơn.
Ký hiệu, chú thích tại cửa ra – vào
Các ký hiệu và dấu hiệu thích hợp và dễ phân biệt tuân theo các tiêu chuẩn thiết kế phòng thí nghiệm phải có mặt tại các lối vào và lối ra phòng thí nghiệm hoặc các lối thoát hiểm. Đặc biệt, các phòng thí nghiệm có chứa chất nguy hiểm sinh học, chất nổ, chất phóng xạ phải có biển báo mức độ nguy hiểm được quốc tế công nhận do đơn vị quy định.
Về sự an toàn của phòng thí nghiệm
Tiêu chuẩn thiết kế phòng thí nghiệm yêu cầu tất cả các cửa ra vào phòng thí nghiệm phải có cửa khóa được. Nó có thể dễ dàng đóng mở trong trường hợp thoát hiểm. Khi thí nghiệm với các mẫu có độ rủi ro cao, phải có khóa bên trong để hạn chế ra vào và tiếp xúc. Chỉ những người có thẩm quyền hiểu rõ các quy tắc và luật lệ mới được phép vào phòng thí nghiệm. Luôn đề phòng mọi rủi ro có thể xảy ra liên quan đến dữ liệu, trộm cắp thiết bị hoặc giả mạo các chất sinh học, mẫu thử, hóa chất, v.v.
- Thiết kế nội thất: Bề mặt của bàn và tủ đựng hóa chất không thấm nước để tránh bị ăn mòn, hư hỏng hoặc phản ứng hóa học, chẳng hạn như: mặt bàn bằng gỗ dễ cháy và hấp thụ chất lỏng hóa học, v.v. Không nên thiết kế kệ, ghế dài phòng thí nghiệm quá cao để tránh những nguy hiểm có thể xảy ra.
- Thiết bị vệ sinh khẩn cấp: Tay, mắt, vòi hoa sen phải được lắp đặt ở những vị trí thuận tiện nhất để công nhân, viên chức xử lý nhanh khi có sự cố như hóa chất tràn vào tay, chân, mắt hoặc cả người.
- Bảng thông báo: In các biển báo, chữ dễ đọc để dễ nhận biết, sử dụng và chú ý, như: dấu hiệu nhận biết của thiết bị xử lý khẩn cấp; nhận biết chất lỏng dễ bay hơi, chất oxy hóa mạnh, axit mạnh và kiềm mạnh.
Về việc lưu trữ trong phòng thí nghiệm
Hóa chất, dụng cụ cũng như giấy phải để trong tủ có ngăn, chìa khóa riêng, ghi rõ thời gian sử dụng để tránh bị người lạ sử dụng sai mục đích. Hóa chất được phân theo tủ như sau:
- Tủ lưu trữ chất lỏng dễ cháy
- Tủ bảo quản chất lỏng ăn mòn: axit và kiềm phải được bảo quản riêng biệt và đặt ở tầng thấp nhất.
- Tủ chứa khí nén
Vệ sinh phòng thí nghiệm
Bàn ghế bằng phẳng, tránh gỗ (gỗ hấp thụ chất đặc biệt và chất lỏng), dễ lau chùi và khử trùng. Khoảng trống giữa bàn ghế, tủ, kệ để nhân viên dễ dàng di chuyển vệ sinh, bảo dưỡng thiết bị. Lắp đặt thùng phân loại rác để tránh ô nhiễm môi trường và cũng tránh nguy hiểm cho người thu gom rác.
Kết luận
Tóm lại để có thể thiết kế và xây dựng một phòng thí nghiệm hoàn chỉnh và đầy đủ chức năng, phải tuân theo những tiêu chuẩn thiết kế phòng thí nghiệm. Các tiêu chuẩn và thông số thường xuyên được kiểm tra và giám sát theo tiêu chuẩn thiết kế của phòng thí nghiệm để đảm bảo an toàn cho nhân viên, chất lượng sản phẩm và bảo vệ môi trường. Từ đó, phòng thí nghiệm sẽ được thiết kế để an toàn, hiệu quả và thuận tiện.